دکتر «الهام کدخدایی» استاد دانشگاه تهران در نشست«جایگاه رفیع زن در ایجاد تحولات مثبت در جوامع با تاکید بر نقش آنها در گسترش محور مقاومت» با اشاره به نقش های ویژه زنان در جامعه فلسطین و تاریخ مبارزاتی این سرزمین گفت: از همان ابتدایی که مقاومت در فلسطین به صورت جدی و برنامه ریزی شده شکل گرفت، زنان فلسطینی وارد عرصه مبارزات شدند . وی افزود: در سال ۱۹۲۹ ما شاهد تشکیل کمیته اجرایی زنان عرب و نهضت سیاسی ملی زنان فلسطینی بودیم که جز نخستین کسانی بودند که در مقابل اعلامیه بالفور به عنوان نقطعه شروع مشروعیت بخشیدن به اشغال سرزمین فلسطین به پا خاستند.
این گروه از زنان علاوه بر امور معمول و سنتی گروهای زنانه مانند امور خیریه و مراقبت از ایتام و … حضور پر رنگی در مبارزات دیپلماتیک و سیاسی داشتند. وی در ادامه گفت : از دهه ۶۰ میلادی زنان فلسطینی، به صورت گسترده تر وارد عرصه نظامی شدند و چهره هایی مانند لیلا خالد ظهور کردند که تبدیل به اسطوره زنان فلسطینی شدند. در این دهه در کنار حضور در فاز نظامی، زنان به صورت تدریجی وارد عرصه رسمی سیاست هم شدند و کم کم وارد احزاب سیاسی مربوط به مقاومت شدند تا نقش های مختلفی را در این بخش ایفا کنند.
دکتر کدخدایی با بیان اینکه در انتفاضه اول ۱۱ درصد شهدا را زنان فلسطینی تشکیل می دادند افزود: با وجود اینکه در آن زمان هنوز زنان به صورت رسمی وارد فاز نظامی نشده بودند، در بخش های مدنی، تشکیل کمیته های محلی برای هماهنگی مبارزات و ارائه خدمات ضروری نقش پر رنگی ایفا می کردند. در زمان انتفاضه اول که رژیم صهیونیستی تلاش کرد با محدود کردن خدمات ضروری و حیاتی، عرصه را بر روی مبارزان فلسطینی تنگ کند، زنان فلسطینی به میدان آمدند و تلاش کردند این محدودیت ها و نیازها را کاهش دهند. در این راستا زنان فلسطینی وظایفی همچون خدمات آموزشی، خدمات امدادی، محافظت از محله ها و همچنین نجات مبارزان فراری از دست نظامیان صهیونیستی را برعهده گرفتند که بسیار هم گره گشا بود.
استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به روند شکل گیری جنبش زنان علیه دیوارحایل افزود: یکی دیگر از نقش های زنان فلسطینی از زمانی بود که دیوار حائل با هدف محدود سازی و جدا کردن مناطق مختلف فلسطینان از یکدیگر تشکیل شد. در آن زمان جنبشی به وجود آمد به نام «جنبش زنان علیه دیوار» که به صورت خود جوش و بدون ارتباط با هم اقدامات مبارزاتی موثری علیه این اقدام صهیونیست ها انجام می دادند.
کد خدایی ادامه داد: در رمضان ۲۰۲۱ و در ماجرای محله شیخ جراح نیز ما شاهد حضور پر رنگ زنان در مبارزات بودیم. در آن سال زنان فلسطینی با حرکت هایی خلاقانه همچون برگزاری افطارهای عمومی در خیابان های شیخ جراح که قرار بود از فلسطینیان دزدیده شود و همچنین پختن غذاهایی که نماد و هویت فلسطینی بود، نقش خاص و بسزایی در یادآوری هویت فلسطینی و مبارزه با صهیونیست ها و دفاع از این محله داشتند.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه رژیم صهیونیستی تلاش کرد با ایجاد چالش دمکراتیک به نقش و جایگاه زنان در خانواده های فلسطینی حمله کند افزود: «آرنون سوفر» با نام مستعار آرنون عرب؛ از شخصیت تاثیر گذار صهیونیستی بر روی خطر جایگاه زنان فلسطینی و نقش موثر آنها در زیاد شدن جمعیت فلسطینی ها تاکید دارد و از رحم زنان فلسطینی به نام بمب ساعتی یاد می کند. زمانی که رویکرد صهیونیست ها علیه زنان فلسطینی یک رویکرد غیر انسانی و کثیف است طبیعتا پاسخ فلسطینی ها و جایگاه فلسطینی ها برای نقش زنان متناسب با آن خواهد بود. از این رو است که در فرهنگ مبارزاتی فلسطینی ها به دنیا آوردن فرزند نوعی از مقاومت شناخته می شود و زن سنبل هویت فلسطینی می شود.
کدخدایی با بیان اینکه مادری و مادر بودن بودن رابطه تنگاتنگی با ملیت دارد افزود: از آنجا که صهیونیست ها به دنبال نابود کردن ملیت فلسطینی هستند پس نقش زنان به عنوان نماد هویت فلسطینی پر رنگ می شود. وی افزود: در برخی از متون سیاسی تاریخ مبارزات فلسطین، از مادران فلسطینی به عنوان «منابت» یاد شده است که تاکید بر نقش و جایگاه بالای پرورش و تربیت زنان فلسطینی دارد.
استاد دانشگاه تهران افزود: از دیگر نقش زنان فلسطینی می توان به نقش مادران شهدا یا ام الشهدا و احترامی که در جامعه فلسطینی برای آنها قائل هستند اشاره کرد و اینکه چگونه نوع زندگی کردنشان، نوع رفتارشان و واکنش هایی که به شهادت فرزندشان نشان می دهند نوعی مقاومت است. وی نقش راوی بودن را یکی از نقش های پیچیده و تاثیر گذار زنان فلسطینی عنوان کرد و افزود: از آنجا که تنازع میان فلسطین و رژیم صهیونیست نوعی جنگ روایت ها است، پس نوع انتقال روایت ها و اینکه چگونه آن را منتقل می کنید از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. زمانی که مادربزگ ها که فلسطین و سرزمین مادری خود را دیده اند برای فرزندان آواره خود از سرزمین مادری قصه هایی از سرزمین و نوع جغرافیای آن را ترسیم می کنند در واقع این انتقال خاطرات نوعی از ابراز و انتقال مقاومت است.
کدخدایی با بیان اینکه زنان فلسطینی در طول تاریخ با تکیه بر ویژگی های منحصر به فرد و زنانه خود همیشه آماده مبارزه با صهیونیست ها بودند افزود: همین خاطره گویی و بیان خاطرات گذشته که مادران و مادربزگ های فلسطینی بهتر از هر کسی آن را انجام می دادند و خود نوعی انتقال تاریخ شفاهی فلسطین بود. این بیان شفاهی هویت، نقش غیر قابل انکاری از زنده نگه داشتن مقاومت در طول سال های متمادی در فلسطین داشت.
این استاد دانشگاه در ادامه حجاب زنان فلسطینی را نوعی دیگر از مقاومت برشمرد و افزود: در سال ۲۰۲۱ مطالعه ای میدانی انجام شد و نتایج آن نیز منتشر شد. در این مطالعه به سراغ دختران و زنان محجبه فلسطینی رفتند و از آنها در مورد انگیزه شان در مورد حجاب پرسیدند و بیشتر این زنان، حجاب را نوعی مقاومت اعلام کردند.این زنان معتقد بودند حجاب نوعی هویت فلسطینی است در مقابل کسانی که قصد دارند هویت آنها را از آنها بگیرند. وی افزود: رژیم صهیونیستی در تلاش است که یک بازنمایی منفی از جایگاه زنان در جامعه فلسطینی ارائه دهند و جامعه فلسطینی را یک جامعه مرد سالار، نژادپرست علیه زنان نشان دهد و می کوشد یک تقدس زدایی از جایگاه زن فلسطینی انجام دهند. غرب بسیار در تلاش است تا یک دیگر نمایی از جامعه فلسطینی نشان دهد. این در حالی است که جوامع اسلامی بسیار متفاوت از غرب هستند. اما زنان فلسطینی با مبارزات خلاقانه خود تمامی این تلاش ها را خنثی کرده اند.
کدخدایی در ادامه از «دارین طاطور»، «عهد تمیمی»، «امل ابوشمسه» به عنوان نمونه ای از هزاران زن مبارز فلسطینی یاد کرد و افزود: این زنان مبارز فلسطینی، زنانی نبودند که منتظر بمانند تا به آنها گفته شود وارد عرصه مقاومت شوید و چگونه مبارزه کنید. آنها با روش های کاملا ابتکاری و بعضا عادی وارد عرصه مقاومت شدند و به مبارزه پرداختند و تاثیر بسزایی در پرورش روحیه مقاومت داشتند. وی با بیان اینکه با ورود فضای مجازی نوع جدیدی از مبارزه مقاومت به خصوص مقاومت زنان فلسطینی در حال شکل گرفتن است افزود: زمانی رژیم صهیونیستی می توانست روایت های فلسطینی از هویت و سرزمین و مقاومت فلسطینی ها را حذف نماید اما اکنون و با ورود شبکه های اجتماعی و صفحات مجازی زنان فلسطینی می توانند بیشتر و بیشتر واقعیت های فلسطین و روایت خود را منتشر کنند و به گوش جامعه جهانی برسانند.
استاد دانشگاه تهران در ادامه به موضوع زن، شرق شناسی و استعمار پرداخت و افزود: شرق شناسی در همان ابتدای مطرح شدن تلاش کرد که حجاب را نماد تبعیض و استعمار مردان علیه زنان در جوامع شرقی نشان دهد و آن را به بهانه برای حضور خود در این جوامع به ویژه سرزمینهای اسلامی تبدیل کند. بسیاری از شعارهایی که در جوامع اسلامی علیه تبعیض نژادی علیه زنان و پایمال شدن حقوق زنان مطرح می شود در واقع مصداقی است که در درون جوامع غربی رخ می دهد. وی افزود: نقدی که به شرق شناسی وارد است این واقعیت است که غرب در تلاش است زمینه های منفی که در جوامع غربی است را منتسب کند به «دیگری شرقی» و به این شکل خود را مبرا از نقاط منفی خود نماید
