به گزارش گروه رسانه ای ایران – گرا؛ براساس داده های وزارت نیرو و هواشناسی، کشور تا اواخر شهریور ماه به طور متوسط بیش از ۲۵۰ میلی متر بارش دریافت کرده و می‌توان گفت بارندگی در شش ماه نخست سال جاری نسبت به وضعیت نرمال بیشتر بوده و ۱۶ الی ۱۸ درصد فراتر از میانگین بلندمدت ثبت شده است.
البته باید توجه داشت که به طور کلی کمبود بارش و افزایش مصرف آب در سال های اخیر، میزان برداشت از آب های زیر زمینی را به شدت افزایش داده و وضعیت منابع آب زیرزمینی کشور را با بحران مواجه ساخته؛ که پدیده هایی مانند فرونشست زمین در مناطق مختلف ماحصل همین اتفاق است.
محمد درویش، فعال محیط زیست، پژوهشگر و کویرشناس، در همین راستا به خبرآنلاین می‌گوید: «ما میزان ذخایر و برنامه ریزی های آبی را بر اساس سال آبی می‌سنجیم؛ که از ابتدای مهر شروع می‌شود و تا ۳۱ شهریور ادامه دارد. با پایان سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ می‌توان گفت این بازه، یکی از سال های آبی خیلی خوب کشور بوده و میانگین بارش های آسمانی در طول این سال، در مقیاس ۵۵ ساله، دو درصد از میانگین بارندگی ها بهتر بوده است.»
او در رابطه با برقراری وضعیت آبی نسبتاً مساعد در تعدادی از استان ها می‌گوید: «بسیاری از استان های ما از جمله: اصفهان، اردبیل، خراسان شمالی، لرستان، کهکیلویه و بویر احمد، گلستان و کردستان یک تر سالی را پشت سر گذاشتند. حتی استان های هرمزگان، کرمان، قم، مرکزی و مازندران هم در سال آبی ای که گذشت، به طور استثنایی این تجربه را داشتند.»
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
در این بازه یک‌ساله، بدترین وضعیت آبی مربوط به کدام استان بود؟
بدترین وضعیت را در استان تهران داشتیم که شدت خشکسالی در آن ۱۷ درصد بود. اما خوشبختانه طبق آخرین آمار، به طور کل تا ۲۴ شهریور ماه، ۲۵۰.۳ میلی متر بارندگی دریافت کرده ایم که این میزان دو درصد بیشتر از آن چیزی است که ما در یک میانگین درازمدت ۵۵ ساله دریافت می‌کردیم.
تا پیش از این، میانگین بارندگی طولانی‌مدت در ایران چقدر بود؟
میانگین دراز مدت بارندگی در پنج دهه اخیر ۲۴۶.۵ میلی‌متر بود، اما بهبود این آمار در سال آبی اخیر به نحوی بود که حتی نسبت به سال آبی قبل از آن هم ۱۸ درصد افزایش داشتیم.
با این تفاسیر می‌توان خوش بین بود که در سال آبی پیش رو، نگرانی در زمینه کمبود آب نخواهیم داشت؟
وضعیت آبی کشور ما امسال مساعد بوده است، اما این خوب بودن دلیل بر این نیست که نگران نباشیم. در این زمینه همواره باید قدری نگرانی را مدنظر داشت، به این علت که بخش عمده ای از جمعیت در مناطقی زندگی می‌کنند که با کمبود ریزش های آسمانی رو به رو است؛ در واقع ما نتوانسته ایم تعادلی در توزیع جمعیت ایجاد کنیم تا با بحران کم آبی رو به رو نشویم.
این بحران در سال آبی اخیر، بیشتر گریبان گیر کدام مناطق بود؟
تهران و بوشهر با ۱۷ درصد خشک سالی در صدر هستند، سپس قزوین با ۱۴ درصد، چهارمحال و بختیاری با ۱۳ درصد و سمنان و فارس با ۱۲ درصد خشک سالی در رده های بعدی هستند.
فکر می‌کنید چرا کشور ما اغلب با بحران کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کند؟
بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور آب محور است و متأسفانه استفاده ما از منابع آبی درست نیست؛ چرا که کلکسیونی از صنایع آب بر را در کشور مستقر کرده ایم. به عبارتی ما با «فروش آب» در حال تولید پول و کار هستیم. این در صورتی است که دست کم ۴۰ درصد منابع آبی باید به عنوان حق‌آبه محیط زیست برای تداوم جریان رودخانه‌ها و هم‌چنین تالاب ها و تغذیه آب خوان ها اختصاص داده شود، ولی متأسفانه در ایران تا ۹۸ درصد از این منابع در حال مصرف است.
کدام استان ها در این امر پیشتاز هستند؟
در بعضی از استان ها مثل اصفهان و خراسان رضوی، میزان مصرف به شدت بالاست و این رقم به بیش از ۱۳۰ درصد می‌رسد که چندان خوشایند نیست.
اشاره کردید که ما از طریق فروش آب در حال درآمد زایی هستیم؛ منظور از این حرف چیست؟
مدیریت کشور ما مفتخر به این است که توانسته صادرات محصولات غذایی و کشاورزی را چهار برابر افزایش دهد؛ در شرایطی که نا ترازی آب خوان هایمان برابر ۱۵۱.۵ میلیارد متر مکعب است. کشوری که با بدترین نا ترازی در کره زمین رو به رو است، چرا باید در امر صادرات محصولاتی که پرورش آن ها وابسته به آب است مدعی باشد؟
سرزمین ایران را همانند جسمی تصور کنید که دچار خونریزی است، بعد ما همین جسم را وادار به اهدای خون می‌کنیم؛ اصلاً چنین چیزی با منطق سازگاری ندارد، ولی متأسفانه در حال انجام است.
همانطور که ما از محل صادرات هندوانه، یونجه، پسته، زعفران، مرکبات، لبنیات و… که به‌شدت آب بر هستند، در حال کسب درآمد و ثروت هستیم.
به عبارت دیگر، از این طریق چوب حراج به منابع آبی کشور زده ایم تا به پول برسیم. این مصداق چیزی است که من به آن «کسوف خرد» می‌گویم.
این اتفاق چه تبعاتی خواهد داشت؟
بخش قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی ما به تاراج رفته است. ۱۵۱.۵ میلیارد متر مکعب ناترازی یعنی ۱۵۱.۵ میلیارد متر مکعب بیشتر از آن چیزی که تغذیه کرده ایم، برداشت کرده‌ایم. مطابق گزارشی که کمیته سازگاری با خشک سالی وزارت کشور ارائه کرده است، بخشی از آب خوان های ما تا ۱۵ سال دیگر کاملاً خشک خواهند شد و ما مجبوریم به مهاجرتی بزرگ از ایران مرکزی، که فاقد آب خواهد بود، تن بدهیم. تبعات این اتفاق همین حالا هم به صورت «فرونشست زمین» قابل مشاهده است؛ که در سخنان اخیر رییس‌جمهوری نیز به این مورد اشاره و برای اولین بار از آن به‌عنوان یک خطر جدی یاد شد.
خطر فرو نشست بیشتر کدام مناطق کشور را تهدید می‌کند؟
خراسان رضوی، در فاصله دشت مشهد به چناران بدترین وضعیت را دارد. بعد استان فارس، استان تهران و پس از آن استان های اصفهان، البرز، یزد، بخش هایی از استان کرمان و استان همدان مناطقی هستند که در معرض این خطر قرار دارند./
